گروک چیست؟ همه‌چیز درباره هوش مصنوعی ایلان ماسک و چت‌بات xAI

Grok، دستیار هوش مصنوعی توسعه‌یافته توسط شرکت xAI، به‌سرعت توانست از یک نمونه اولیه به یک بازیکن رقابتی و قابل‌توجه در فضای هوش مصنوعی تبدیل شود. شرکت xAI که توسط ایلان ماسک در ژوئیه 2023 تاسیس شد، با هدف توسعه هوش مصنوعی برای رسیدن به عمق درک انسان از جهان، راه‌اندازی شده است.

از زمان راه‌اندازی، گروک توسعه نسبتا سریعی را پشت‌ سر گذاشته و توانسته در این مدت به جایگاه مدل‌های هوش مصنوعی شرکت‌های بزرگی مانند OpenAI و گوگل برسد. حالا شرکت xAI هم با عرضه نسخه‌های مختلف این مدل هوش مصنوعی، سعی دارد دسته‌های متفاوتی از کاربران را به سمت خود بکشد. البته دسترسی اغلب کاربران در حال حاضر به گروک از طریق برنامه ایکس (توییتر سابق) است، اما شایعات نشان می‌دهند که به‌زودی اپلیکیشن جداگانه گروک عرضه خواهد شد.

بررسی سابقه گروک

نام گروک از رمان علمی تخیلی Stranger in a Strange Land اثر رابرت A. Heinlein در سال 1961 گرفته شده است. در این کتاب، «گروک» یک کلمه مریخی بوده و به معنای درک عمیق چیزی به‌گونه‌ای است که فراتر از زبان بوده و اساسا درک کامل و شهودی یک مفهوم به‌گونه‌ای که انگار با آن یکی می‌شود.

ایلان ماسک و xAI هم احتمالا نام گروک را برای نشان دادن هدف هوش مصنوعی در درک عمیق و استدلال درباره جهان، به جای پاسخ‌گویی با اطلاعات سطحی، انتخاب کرده‌اند. این نام با ماموریت xAI برای ارتقا درک هوش مصنوعی از جهان مطابقت دارد.

شرکت xAI با یک ماموریت اعلام شده برای درک ماهیت واقعی جهان تاسیس شد. با پلتفرم هوش مصنوعی گروک، این شرکت شروع به ایجاد یک مدل هوش مصنوعی کرد که همزمان با یکپارچه‌سازی سریع داده‌ها از اپلیکیشن ایکس، پاسخ‌های آموزنده و جذابی را ارائه می‌دهد. در واقع، یکی از اصلی‌ترین منابع داده و اطلاعاتی گروک، همین پست‌های معتبر موجود در شبکه اجتماعی ایکس هستند.

گروک در نوامبر 2023 به‌عنوان یک چت‌بات برای کاربران ایکس پریمیوم راه‌اندازی شد، اما بعد از مدت‌ها حالا کاربران نسخه رایگان هم به آن دسترسی دارند. به‌طور کلی، در سیاست‌های شرکت xAI ذکر شده که هوش مصنوعی گروک با هدف ارائه پاسخ‌های روشنگر و آگاه‌کننده در زمینه مرتبط، با تاکید بر استدلال و سازگاری طراحی شده است.

علیرغم این که هوش مصنوعی گروک به‌عنوان محصولی در نسخه‌های اولیه معرفی شد، تکرار سریعی را نشان داد. مرحله بتا اولیه آن که تنها در دو ماه توسعه یافت پایه و اساس پیشرفت‌های قابل‌توجهی را ایجاد کرد. این پیشرفت‌ها و فضای توسعه‌ای که ایلان ماسک با سرمایه‌گذاری کلان به آن رسیده است، توسط مهندسان هوش مصنوعی باتجربه‌‌ای از شرکت‌هایی مانند دیپ‌مایند، OpenAI و تسلا پشتیبانی می‌شود.

Grok-0 نمونه اولیه گروک است

Grok-0، اولین نسخه مدل هوش مصنوعی گروک با 33 میلیارد پارامتر بود و علیرغم آموزش با منابع کمتر نسبت به رقبای بزرگ‌تر، توانست در مدت زمان کوتاهی عملکرد بسیار قوی از خود نشان دهد. این مدل هوش مصنوعی در معیارهایی مانند MMLU (سوالات چند رشته‌ای) و GSM8K (مسائل کلمات ریاضی)، عملکرد قابل مقایسه با مدل‌هایی مجهز به تعداد پارامترهای بسیار بالاتر داشت و این در همان ابتدا، تمرکز xAI بر کارایی و بهینه‌سازی را برجسته کرد.

در واقع، xAI از همان ابتدا نشان داد که شرکت‌های دیگر قرار است با چه مدل هوش مصنوعی روبرو شوند و بدین‌گونه با ورود گروک، فضای رقابتی مدل‌های مختلف هوش مصنوعی حالا روی موارد پیشرفته‌تری برای ارزیابی تمرکز داشت.

گروک - 1

در اکتبر 2023، xAI از Grok-1 رونمای کرد؛ مدلی جدید از گروک با 314 میلیارد پارامتر با استفاده از تکنولوژی MoE. تکنولوژی MoE یا همان Mixture-of-Experts، با به‌کارگیری تنها بخشی از پارامترهای هر مدل برای پاسخ‌گویی، روند پیدا کردن جواب را بهبود بخشیده و در نتیجه سریع‌تر می‌تواند نتایج را به کاربر تحویل دهد. در واقع، در این ترفند، مدل زبانی به جای جست‌وجوی تمام پارامترهای در دسترس، تنها به سراغ پارامترهای مرتبط با درخواست کاربر رفته و در نتیجه سریع‌تر می‌تواند پاسخ کاربر را ایجاد کند.

Grok-1 بعدا به عنوان یک مدل اوپن سورس تحت مجوز Apache 2.0 در مارس 2024 منتشر شد و به توسعه دهندگان اجازه داد تا معماری و قابلیت‌های آن را بررسی کنند. در بنچمارک‌های مختلف، گروک - 1 توانسته از مدل‌هایی مانند LLaMA 2 (70B) Meta و GPT-3.5 OpenAI پیشی بگیرد؛ اگرچه از مدل‌های پیشرفته‌تری مانند GPT-4 عقب می‌ماند. ویژگی فنی کلیدی این مدل شامل جاسازی‌های موقعیتی چرخشی (RoPE) برای مدیریت بهتر توالی و واژگان توکن بزرگ در پشتیبانی از پردازش‌های مختلف زبان بود.

گروک - 1.5

در مارس 2024 شاهد عرضه گروک- 1.5 بودیم که که با افزایش چشم‌گیر طول زمینه به ۱۲۸ هزار توکن، ۱۶ برابر بیشتر از نسخه قبلی، تحولی بزرگ را رقم زد. این ارتقا قابل‌توجه، پاسخ‌های طولانی منسجم‌تر و مدیریت بهتر پرداش و استدلال چندمرحله‌ای را امکان‌پذیر کرد.

 مدت کوتاهی پس از آن، نسخه Grok-1.5V آن رونمایی شد که با مجهز شدن به قابلیت‌های چندوجهی، می‌توانست تصاویر را هم در کنار متن، تجزیه و تحلیل کند. در واقع، گروک - 1.5V، اولین نسخه‌ای از مدل هوش مصنوعی xAI بود که می‌توانست با تصاویر ارتباط برقرار کند.

گروک - 2

شرکت xAI، در آگوست 2024، نسخه‌های گروک - 2 و گروک - 2 مینی را عرضه کرد که هم سرعت پردازش و هم قابلیت استدلالی بهبودیافته‌ای داشتند. معیارها نشان داد که گروک - 2 از رقبای خود مانند کلود 3.5 Sonnet و GPT-4 Turbo در چندین پردازش استدلالی و کدنویسی عملکرد بهتری دارد. گروک - 2 مینی هم برای کارایی، متعادل کردن سرعت و دقت در استفاده‌های همه‌منظوره بهینه شده است.

به‌روزرسانی‌های بیشتر در دسامبر 2024، سرعت و دقت پردازش‌های گروک - 2 را افزایش داده و در عین حال، قابلیت‌های چندزبانه آن نیز توسعه یافت. شرکت xAI همچنین گروک را با مدل هوش مصنوعی Aurora، که یک ابزار تولید تصویر مبتنی‌بر هوش مصنوعی بود، ادغام کرد و پس از آن، گروک به‌عنوان یک API سازمانی معرفی شد.

در واقع، از نسخه دوم گروک بود که پلتفرم هوش مصنوعی ایلان ماسک به قابلیت تولید عکس مجهز شد و از آن زمان هم تاکنون، عملکرد قابل‌توجهی داشته است.

گروک - 3

در فوریه ۲۰۲۵، شرکت xAI مدل‌های خانواده گروک - 3 را معرفی کرد که با استفاده از منابع پردازشی بسیار قوی‌تر و از طریق ابرخوشه Colossus (شامل ۲۰۰۰۰۰ پردازنده گرافیکی Nvidia H100) آموزش دیده بودند. Grok-3 و نسخه‌های مختلف آن، از جمله Grok-3 Reasoning و Grok-3 Mini، بر بهبود استدلال منطقی، حل مسائل ریاضی و پردازش داده‌های لحظه‌ای تمرکز داشتند.

بررسی‌های اولیه نشان داد که Grok-3 در برخی حوزه‌ها، از جمله استدلال ریاضی (AIME)، حل مسائل علمی (GPQA) و کدنویسی (LiveCodeBench)، عملکرد بهتری نسبت به GPT-4o دارد. از ویژگی‌های جدید این مدل می‌توان به "DeepSearch" برای تحقیق عمیق در وب و حالت "Think" برای استدلال ساختاریافته‌تر اشاره کرد.

گروک - 3 در حال حاضر در دسترس همه کاربران قرار دارد و از طریق پلتفرم شبکه اجتماعی ایکس می‌توان به آن دسترسی داشت.

معماری هوش مصنوعی

مدل‌های مختلف گروک از چارچوب‌های هوش مصنوعی مدرن مانند Kubernetes، Rust و JAX برای مقیاس‌بندی کارآمد استفاده می‌کنند. معماری MoE یک تمایز کلیدی است و به xAI اجازه می‌دهد تا بدون عملکرد و کارایی را بدون افزایش قابل‌توجه هزینه‌های محاسباتی بهینه کند. منابع مدل‌های هوش مصنوعی گروک، داده‌‌های آموزشی شامل محتوای وب در دسترس عموم، پست‌های منتشر شده در شبکه اجتماعی ایکس و سایر مجموعه داده‌های ساختاریافته است.

همان‌طور که مدل‌های مختلف هوش مصنوعی به تکامل خود ادامه می‌دهند، طول زمینه یا به‌نوعی همان مقدار اطلاعات در دسترس هوش مصنوعی هم افزایش یافته است که برای درک بهتر می‌توان اشاره کرد که این میزان از 8192 توکن در گروک - 1 به 128 هزار توکن در گروک- 3 رسیده که با افزایش این توکن‌ها، توانایی مدل‌ها برای پردازش اسناد طولانی و مکالمات سنگین بهتر می‌شود.

تجربه کاربری و دسترسی

هوش مصنوعی گروک، یک سبک مکالمه منحصربه‌فرد را ارائه می‌دهد که اغلب شامل لحن طنز و معمولی در پاسخ‌ها می‌شوند.  این مدل در حال حاضر از طریق شبکه اجتماعی ایکس در دسترس است و به‌زودی دسترسی از طریق اپلیکیشن‌های مستقل برای iOS و اندروید نیز ارائه خواهد شد. قابلیت‌هایی مانند ردیابی رویدادهای زنده، تولید تصویر و جستجوی پیشرفته امکانات متنوعی را برای کاربران فراهم می‌کند.

با این حال، مانند هر مدل هوش مصنوعی، گروک نیز با چالش‌هایی روبه‌رو است. نسخه‌های اولیه این مدل محدودیت‌هایی در دقت پاسخ‌ها داشتند و وابستگی آن به پلتفرم ایکس برای به‌روزرسانی‌های لحظه‌ای باعث شده نگرانی‌هایی درباره احتمال سوگیری در داده‌های آموزشی مطرح شود. xAI همچنان در حال بهبود مدل است و قصد دارد در آینده نسخه‌های جدیدتر و منتشرشده به‌صورت متن‌باز را ارائه کند.

آینده پیش رو

ایلان ماسک از برنامه‌های توسعه‌ای بیشتر خبر داده است که شامل Grok-4 و مدل‌های پیشرفته‌تر با بهره‌گیری از زیرساخت‌های محاسباتی قدرتمندتر می‌شود. همچنین، xAI در حال بررسی کاربردهای هوش مصنوعی در بازی‌ها و سایر حوزه‌های تعاملی است. با وجود چالش‌های اخلاقی مانند حریم خصوصی، سوگیری و انتشار اطلاعات نادرست، سرعت توسعه xAI نشان می‌دهد که گروک همچنان به‌عنوان یکی از بازیگران مهم در دنیای در حال تحول هوش مصنوعی باقی خواهد ماند.

با به‌روزرسانی‌ها و پیشرفت‌های مداوم، Grok در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یک دستیار هوش مصنوعی منحصربه‌فرد است که دسترسی لحظه‌ای به داده‌ها را با توانایی استدلال پیشرفته ترکیب می‌کند. با ادامه پیشرفت‌های حوزه هوش مصنوعی، مسیر آینده Grok تحت تأثیر نوآوری‌های فناورانه و مباحث گسترده‌تر پیرامون توسعه مسئولانه هوش مصنوعی شکل خواهد گرفت.