هوش مصنوعی، برگ برنده اپل در رقابت سخت‌افزاری

تقریبا بیش از یک سال از عرضه جنجالی ویژگی‌های هوش مصنوعی به فضای گوشی‌های هوشمند می‌گذرد. سرعت تکامل این ویژگی‌ها و عرضه قابلیت‌های هوشمند کاربردی در این مدت به حدی بوده که امروزه دیگر نمی‌توان گوشی هوشمند جدیدی یافت که در تیزر تبلیغاتی آن اشاره‌ای به دستیار فوق‌العاده جادویی هوش مصنوعی آن که هر کاری بنابه درخواست کاربر انجام می‌دهد، نشده باشد.

درواقع، تا زمانی که همچنان جست‌وجوی گوگل و حتی روند یادداشت‌برداری برپا است، قابلیت‌های سرچ هوش مصنوعی و یادداشت‌برداری از جمله شناخته‌شده‌ترین ویژگی‌ها باقی خواهد ماند.

با کنار گذاشتن نظرات، می‌توان به این موضوع پی برد که تولیدکنندگان همچنان مشغول آزمون و خطا با هوش مصنوعی هستند. با این حال در حالی که منتظریم ببینیم کدام ایده‌ها جواب می‌دهند، از همین حالا یک موضوع روشن شده است؛ هوش مصنوعی بیشتر به سخت‌افزار نیاز دارد. به‌طور دقیق‌تر، امروزه هوش مصنوعی بیش از پشتیبانی نرم‌افزاری، به مقدار قابل‌توجهی رم و عملکردی قدرتمند از یک تراشه عالی نیاز دارد و این چیزی است که شرکت‌ها را در جریان رقابت قرار خواهد داد.

البته از نظر فنی، این موضوع چندان مشکل به‌نظر می‌رسد؛ امروزه حداقل 8 گیگابایت رم به یک استاندارد حداقلی رایج تبدیل شده و همچنین تراشه‌هایی با کارایی بالا نیز امروزه قدرت پردازشی بهترین گوشی‌های پرچمدار را تأمین می‌کنند.

با این حال، حداقل استاندارد ذکر شده را اگر در اکوسیستم اپل مقایسه کنید، ممکن است کمی متفاوت باشد. این شرکت سابقه‌ای طولانی در ارائه حداقل مشخصات قابل قبول برای گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌هایش دارد. به این معنا که تا سال ۲۰۲۴، آیفون ۱۵ با قیمت ۸۰۰ دلار همچنان با ۶ گیگابایت رم عرضه می‌شد. به همین ترتیب، مک‌بوک ایر و پروهایی با قیمت بیش از ۱۰۰۰ دلار تنها ۸ گیگابایت رم داشتند.

به‌طور کلی، این استراتژی اپل چندان بد نبود و به‌خاطر این که اپل، شخصا سخت‌افزار و نرم‌افزار را برای محصولات توسعه می‌دهد، کاربران از بهینه بودن کامل iOS و MacOS و سازگاری کامل آن‌ها روی سخت‌افزار دستگاه، اطمینان دارند.

با این حال، پس از مدتی، عواقب منفی این استراتژی اپل هم دیده شد. در سری‌های آیفون 14 و آیفون 15، در مدل‌های غیرپرو، به‌دلیل مجهز شده به پردازنده‌های سال گذشته، با مشکل مواجه شدند. برای مثال، آیفون 14 دارای تراشه A15 است که براساس فرآیند 5 نانومتری ساخته شده، در حالی که اپل، مدل آیفون 14 پرو را به تراشه ارتقایافته 4 نانومتری A16 مجهز کرده است. 

اساسا، اپل این استراتژی را در پیش گرفته بود که گوشی امسال را با تکنولوژی سال گذشته به فروش برساند، مگر این که بخواهید مدل پرو را خریداری کنید. در واقع، اپل تکنولوژی‌های جدید و پیشرفته را در مدل‌های پرو استفاده می‌کرد و مدل‌های غیرپرو هم تنها همان مدل‌های سال گذشته بودند که در طراحی جدیدی عرضه می‌شدند.

معمولاً کسی انتظار ندارد که ویدیوهای ۴K حجیم را روی آیفون رندر کند، اما همان ۶ گیگابایت رم باعث می‌شد که iOS بیش از حد مورد انتظار، برنامه‌های پس‌زمینه را متوقف کند. اگر هم قصد انجام کارهای جدی داشتید، آن ۸ گیگابایت رم در مک‌بوک پرو یک گلوگاه جدی محسوب می‌شد؛ به‌خصوص با توجه به این که تراشه‌های سری M شایسته چنین محدودیتی نبودند.

اپل کاملاً توانایی ارائه سخت‌افزار قدرتمند را دارد، حتی بسیار فراتر از آن؛ با مدل‌هایی مانند ۲۴ گیگابایت رم و ۲ ترابایت حافظه داخلی. البته، مشکل اصلی اینجاست که ارتقای این مشخصات هزینه‌ای بسیار بالا دارد. 

در حالی که حتی مدل‌های پایه‌ی مک‌بوک و آیفون ارزان نیستند، عرضه آن‌ها با مشخصات کمتر از حد ایده‌آل، همیشه نوعی خساست به نظر می‌رسید. در واقع، اپل کاملا می‌تواند آیفون‌ها و سری مک را با رم و حافظه بالا عرضه کند، اما با توجه به این که استفاده از چنین سخت‌افزارهایی قطعا هزینه بالاتری را به دنبال خواهند داشت و در چنین صورت، ممکن است بازاریابی اپل با مشکل مواجه شود، در نتیجه در طول این سال‌ها از چنین استراتژی خودداری کرده است. 

به‌نوعی اپل، نوآوری‌ها و ارتقاهای نرم‌افزاری در مدل‌های جدید را جایگزین ارتقاهای سخت‌افزاری قرار داده و با هماهنگی که بین نرم‌افزار و سخت‌افزار فراهم کرده است، به‌نوعی می‌خواهد کمبودهای سخت‌افزاری را جبران کند. البته در این عملکرد هم بسیار پیشرفت داشته و با همین سخت‌افزار محدود، عملکردی بسیار فوق‌العاده و حرفه‌ای را ارائه می‌دهد.

روند فعلی هوش مصنوعی دیگر سخت‌افزار بهتری می‌خواهد

موضوع اصلی دقیقا اینجا است. امروزه اغلب افراد به دلایل مختلفی، روزانه از ابزارها و قابلیت‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و به دلیل همین استقبال رضایت‌بخش کاربران هم تولیدکننده‌ گوشی‌های هوشمند، همواره در صدد استفاده از هوش مصنوعی‌های پیشرفته‌تر هستند و نوآوری در این زمینه، به یکی از بخش‌های اصلی رقابت گوشی‌های هوشمند تبدیل شده است.

ابزارهای هوش مصنوعی در سیستم‌عامل گوشی‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها فراتر از خلاصه‌سازی متن یا انجام سریع‌تر سرچ گوگل، کاربرد دارند و ویژگی‌های اضافی مانند سرچ تصاویر، تولید متن، خلق عکس یا قابلیت‌های هوش مصنوعی مولد و غیره تنها یک پیش‌نیاز مهم دارند و آن هم سخت‌افزار قدرتمند است. هوش مصنوعی برای ارتقا قابلیت‌ها و عملکرد، دیگر به ویژگی‌های نرم‌افزاری نیاز چندانی ندارد و این سخت‌افزار است که از این جا به بعد، نقش اصلی را بازی خواهد کرد. هوش مصنوعی برای ارتقا به سخت‌افزار قدرتمندی نیاز دارد و شرکت‌های تولیدکننده گوشی هوشمند هم دقیقا به این موضوع رسیده‌اند.

اگر دقت کرده باشید، در طول دو سال اخیر، برخی برندها اولویت خود را نوآوری‌های سخت‌افزاری قرار داده‌اند و در این میان، پردازنده‌های پیشرفته‌تری مانند سری اسنپ‌دراگون و سری M اپل، بسیار برجسته هستند و این نشان می‌دهد که اپل هم تاحدودی به این موضوع رسیده است. 

برای مثال، تمام مک‌بوک‌ها در اکتبر گذشته، به‌صورت بی‌سروصدا ارتقا یافتند. اگر همین الان یکی از مدل‌های جدید را سفارش دهید، متوجه خواهید شد که حتی مک‌های سطح پایه هم حداقل 16 گیگابیت رم دارند. بله، حتی ارزان‌ترین مک‌بوک ایر با تراشه M2 قدیمی هم با رم 16 گیگابایتی ارتقا یافته و این دلیل ندارد به‌جز پشتیبانی از هوش مصنوعی.

در واقع، اپل در پیش‌نیازهای لازم برای پشتیبانی از اپل اینتلیجنس در سری مک، داشتن تراشه سری M و البته 16 گیگابایت رم را تعیین کرده بود و واقعا هم برای پشتیبانی از چنین قابلیت‌های پیشرفته‌ای، 8 گیگابایت رم در سری مک نمی‌توانست پاسخ‌گو باشد. مک‌های قدیمی از لحاظ تراشه مشکلی نداشتند، اما در همین جا بود که رم 8 گیگابایتی بالاخره پاشنه آشیلی برای اپل شد. با این حال، بالاخره سریعا اپل مدل‌های مک مجهز به تراشه M قدیمی را به 16 گیگابایت رم مجهز کرد.

تقریبا مشابه همین روند در سری آیفون‌ها اتفاق افتاد. اپل با عرضه سری آیفون 16، سیاست چندساله استفاده از تراشه‌های مدل قدیمی را در سری غیرپرو جدید کنار گذاشت و مدل آیفون 16 را با تراشه A18 (3 نانومتری) و مدل‌های آیفون 16 پرو را با تراشه A18 Pro (3 نانومتری) عرضه کرد. در مورد تفاوت این پردازنده‌ها هم باید گفت که یکی دارای پردازنده گرافیکی 5 هسته‌ای است و دیگری پردازنده گرافیکی 6 هسته‌ای دارد. 

به‌جز همین اختلاف، در هر دو تراشه از موتور عصبی و CPU یکسانی استفاده شده و در نتیجه قدرت پردازشی یکسانی را ارائه می‌دهند. علاوه‌بر این، به‌طور پیش‌فرض تمام مدل‌های آیفون 16 دارای 8 گیگابایت رم هستند و این یعنی کاربران در استفاده از قابلیت‌های هوش مصنوعی، دیگر محدودیت‌هایی ندارند.

مزیت پنهان هوش مصنوعی در این‌جا برای کاربران اپلی دقیقا همین است که بالاخره اپل را مجبور کرد تا به سمت سخت‌افزارهای قدرتمندتر و ارتقاهای قابل‌توجه برود و این به‌شدت در مک‌مینی‌های جدید دیده می‌شود. نیاز به سخت‌افزار قدرتمند و پیشرفته‌تر، دقیقا فشاری بود که تنها هوش مصنوعی می‌توانست به اپل بیاورد و اپل هم برای از دست ندادن جایگاه خود، سریعا از آن اطاعت کرد.

البته یک محصول باقی ماند؛ آیپد

اپل پس از ارتقاهای صورت گرفته در سری آیفون و مک، حالا به سراغ آیپدها آمده و قصد دارد سریعا آن‌ها را هم به سخت‌افزارهای لازم ارتقا دهد. همان‌طور که می‌بینیم، اپل حتی آیپد مینی جدید را به تراشه A17 Pro ارتقا داد و این همان تراشه استفاده شده در مدل‌های آیفون 15 پرو است که البته اپل برای سازگاری آن با نرم‌افزار آیپد، یکی از هسته‌های گرافیکی آن را کاهش داده، اما همچنان می‌تواند عملکرد و قدرت پردازشی آیفون 15 پرومکس را ارائه بدهد.

با این حال، ممکن است از خود بپرسید که آیپد مدل پایه 350 دلاری چطور؟ و این سوال خوبی است. نسل دهم آیپد در اکتبر 2022 عرضه شد، به این معنی که مدت زیادی از ارتقا آن می‌گذرد. این دستگاه دارای تراشه A14 بایونیک قدیمی (تراشه به کار رفته در سری آیفون 12) بوده و به‌نظر می‌رسد حتی برای به‌روزرسانی هم دیر شده است. با توجه به ارزان‌ترین آیپد در سری محصولات، به‌نظر می‌رسد اپل با تمام فشارهای وارده از طرف هوش مصنوعی، به‌صورت پنهانی مدل آیپد پایه جدید را طراحی کرده است.

البته اپل نمی‌تواند آیپد نسل یازدهم جدید را با سخت‌افزار قدرتمند و به‌روزتر به قیمت 350 دلار عرضه کند، اما از طرفی هم آیپد جدید نمی‌تواند بدون قابلیت پشتیبانی از اپل اینتلیجنس باشد و در چنین صورتی مطمئنا برای اپل، جوانب منفی خواهد داشت. بنابراین، کوپرتینویی‌ها یا تلاش می‌کنند مجموعه‌ای از قابلیت‌های کوچک‌تر و جزئی‌تر را برای آیپد نسل یازدهم عرضه کنند، به‌عنوان مثال مواردی که فقط به‌صورت آنلاین کار می‌کنند یا باید منتظر بمانند تراشه A17 کمی قدیمی‌تر شده و با هزینه کمتری در آیپد نسل یازدهم استفاده کند.

در واقع، با توجه به این که اپل مجبور است مدل آیپد پایه آینده را به قابلیت‌های اپل اینتلیجنس مجهز کرده و در عین حال آن را با قیمت مقرون‌به‌صرفه‌ای عرضه کند، همچنین برای چنین پشتیبانی هم آیپد نسل یازدهم به سخت‌افزار قدرتمندتری نیاز دارد و این نیازمند هزینه بالاتری برای تبلت اقتصادی بعدی اپل است. در کل، به‌نظر می‌رسد اپل از بابت مجهز کردن آیپد نسل یازدهم آینده به قابلیت‌های هوش مصنوعی به هزینه بالاتری نیاز دارد و این یعنی فعلا با چالش قابل‌توجهی مواجه است.

در کل به‌نظر می‌رسد علت این که اغلب کاربران اپل از توسعه هوش مصنوعی، رضایتمند هستند، در این نیست که به قابلیت‌های پیشرفته‌ای دسترسی خواهند داشت، بلکه به‌خاطر این است که اپل را مجبور کرده تا سخت‌افزار محصولات جدید را برای پشتیبانی از این ویژگی‌ها ارتقا دهد.