چگونه موفقیت اپل، مدیاتک و کوالکام را به نوآوری در سال 2025 وادار می‌کند

صنعت تکنولوژی همیشه فضای رقابتی برای نوآوری بوده و در هیچ بخشی از آن به اندازه صنعت نیمه‌هادی مشهود نیست. تلاش بی‌وقفه اپل برای تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، معیارهای جدیدی را برای عملکرد، کارایی و یکپارچگی ایجاد کرده و این وضعیت، رقبایی مانند کوالکام و مدیاتک را مجبور می‌کند تا نوآوری‌های خود را تقویت کنند.

در واقع، پیشرفته روز‌به‌روز اپل در تکنولوژی‌های مختلف و دستیابی به نوآوری‌های پیشرفته مخصوصا در صنعت تراشه، بازیگران فعال در این زمینه مانند کوالکام و مدیاتک را مجبور کرده تا برای بقا در صحنه رقابت، به سمت نوآوری‌های جدیدتر بروند و این یعنی، ادامه حکم‌رانی اپل بر صنعت تکنولوژی.

تا سال 2025، موفقیت اپل با تراشه‌های سیلیکونی، به‌ویژه پردازنده‌های سری M، نه‌تنها انتظارات مصرف‌کنندگان را بازتعریف کرد، بلکه رقبا را نیز به نوآوری با سرعتی بی‌سابقه سوق داد. در این مطلب بررسی می‌کنیم که چگونه تسلط اپل بر دنیای فناوری، کوالکام و مدیاتک را به بازنگری در استراتژی‌های فعلی و سرعت بخشیدن به پیشرفت‌های تکنولوژی مورد استفاده وادار کرده است.

تراشه‌های سری M اپل

انتقال اپل از تراشه‌های اینتل به پردازنده‌های سری M با طراحی سفارشی و تولید بهبودیافته، نقطه عطفی در صنعت نیمه‌هادی‌ها بود. تراشه‌های M1، M2 و نسخه‌های بعدی، استانداردهای جدیدی را برای ارتقا راندمان عملکرد بر وات، ادغام CPU، GPU و موتورهای عصبی در یک سیستم روی یک تراشه (SoC) تعیین کرده‌اند. این چیدمان جدید ریرپردازنده‌ها که سیستم‌روی‌جیپ یا همان System On Chip گفته می‌شود، امکان یکپارچه کردن عملکرد کلی تراشه و در نتیجه افزایش بهره‌وری را فراهم می‌کند. 

در چنین طراحی، مصرف انرژی تراشه که یکی از پرمصرف‌ترین واحد‌های دستگاه‌های الکترونیکی است، کاهش یافته و در نتیجه برای دستگاه‌هایی مانند لپ‌تاپ‌ها می‌تواند با بهبود طول عمر باتری، مزیت‌های فراوانی داشته باشد. در واقع، به‌لطف همین تکنولوژی است که امروزه لپ‌تاپ‌های مک‌بوک پرو و مک‌بوک ایر از طول عمر بهبودیافته‌ای برخوردار بوده و می‌توانند تا ساعت‌ها انرژی مورد دستگاه برای کارهای حرفه‌ای را تامین کنند.

تراشه‌های سری M اپل، عملکردی در سطح دسکتا‌پ‌های قدرتمند را برای لپ‌تاپ‌های نازک و حتی تبلت‌های بالارده این شرکت فراهم کرده‌ و با این که تنها 5 سال از عمر آن‌ها می‌گذرد، اما توانسته‌اند معماری x86 سنتی تحت سلطه اینتل و AMD را به چالش بکشند. بهره‌مندی از معماری آرم و ادغام عمودی، ترکیب بهینه‌سازی سخت‌افزار و نرم‌افزار، برتری قابل‌توجهی به تراشه‌های اپل بخشیده و رقبا را مجبور به تلاش بیشتری برای رسیدن حتی به جایگاه‌های عقب‌تر کرده است.

امروزه تراشه‌های مدل اولترا سری M، به‌عنوان قدرتمندترین پردازنده‌های جهان شناخته شده که علاوه‌بر سرعت و قدرت پردازشی بالا، از بهره‌وری و مصرف بهینه انرژی بالایی نیز برخوردار هستند. در واقع، یکی از عواملی که باعث برجسته شدن معماری آرم شد، همین تراشه‌های سیلیکونی اپل بودند که نشان دادند این معماری، قدرت فوق‌العاده‌ای در محاسبات با کارایی بالا دارند و ثابت کردند که می‌توانند با تراشه‌های x86 سنتی رقابت کرده و حتی از آن‌ها پیشی بگیرند. چنین موقعیتی، جراتی به معماری آرم داد تا با همکاری کوالکام، تراشه‌های لپ‌تاپی-ویندوزی طراحی کنند که امروزه از لحاظ طول عمر باتری و قدرت پردازشی، عملکردی در حد لپ‌تاپ‌های سری مک دارند.

در نتیجه، چنین موقعیتی از اپل، کوالکام و مدیاتک را که هر دو عمدتا روی طراحی‌های مبتنی‌بر آرم تمرکز دارند را مجبور کرده تا در رویکرد خود نسبت به عملکرد، کارایی و مقیاس‌پذیری تجدید نظر کنند.

پاسخ کوالکام

کوالکام، پیشرو در پردازنده‌های موبایلی، نیاز به نوآوری فراتر از سری اسنپ‌دارگون برای رقابت با تراشه‌های سیلیکونی اپل تشخیص داد. در سال 2021، نوویا توسط کوالکام خریداری شد، استارتاپی که توسط مهندسان سابق اپل که روی تراشه‌های سری A کار می‌کردند، تاسیس شده بود. این خرید یک حرکت استراتژیک برای تقویت قابلیت‌های کوالکام در طراحی پردازنده‌های با کارایی بالا و مصرف پایین بود. در واقع، کوالکام حالا به قابلیت دست یافته بود که اپل سال‌ها قبل، از آن برای تضعیف کوالکام استفاده می‌کرد.

تا سال 2024، نتایج این خرید در تراشه‌های اسنپ‌دراگون ایکس الیت و اسنپ‌دراگون ایکس پلاس مشهود بود. این تراشه‌ها که از هسته‌های CPU سفارشی اورایون نوویا استفاده می‌کنند، برای رقابت با تراشه‌های سری M اپل هم از نظر کارایی و هم از نظر بهره‌وری طراحی شده‌اند. علاوه‌بر رقابت با سری پردازنده‌های M، این پردازنده‌ها توانستند تا حد زیادی مشکل چندین ساله لپ‌تاپ‌های ویندوزی که به‌دلیل عدم بهره‌وری تراشه‌ها با طول عمر پایینی در باتری دستگاه دست‌وپنجه نرم می‌کردند، برطرف شود. 

حالا به‌لطف این تراشه‌های مبتنی‌بر آرم و البته نسخه ویندوز سازگار با این معماری که با همکاری مایکروسافت و کوالکام طراحی شده است، لپ‌تاپ‌های مجهز به تراشه‌های اسنپ‌دراگون ایکس الیت یا اسنپ‌دراگون ایکس پلاس، طول عمر باتری بسیار بالایی داشته و حتی می‌توانند با قدرتمندترین پردازنده‌های اینتل و AMD هم رقابت کنند.

سری اسنپ‌دراگون ایکس نه‌تنها لپ‌تاپ‌ها، بلکه کامپیوترهای دسکتاپی و حتی سرورها را نیز هدف قرار داده و این نشان‌دهنده عجله و استراتژی کوالکام برای گسترش فراتر از گوشی‌های هوشمند است. این شرکت همچنین بر بهبود قابلیت‌های هوش مصنوعی و عملکرد پردازنده گرافیکی تراشه‌های جدید تمرکز کرده است، حوزه‌هایی که اپل سال‌ها است در آن‌ها برتری دارد. امروزه، بخش NPU یا همان واحد پردازش عصبی پردازنده که مسئولیت اجرای وظایف هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی را برعهده دارد، از واحد TOPS بالا یا همان تریلیون عملیات در ثانیه که معیار مقایسه‌ای این قطعه فنی است، برخوردار هستند.

همان‌طور که اشاره کردیم، همکاری کوالکام با مایکروسافت در بهینه‌سازی ویندوز برای پردازنده‌های مبتنی‌بر آرم، موقعیت آن را بیشتر تقویت کرده است. تا سال 2025، لپ‌تاپ‌های ویندوزی مجهز به تراشه‌های کوالکام یا همان کوپایلت پلاس پی‌سی‌ها به‌لطف پردازنده‌های سری اسنپ‌دراگون ایکس، عمر باتری و عملکردی مشابه مک‌بوک‌ها را ارائه می‌کنند.

با این حال، نوآوری کوالکام به کامپیوترهای شخصی محدود نمی‌شود. در سال 2024، این شرکت از تراشه اسنپ‌دراگون 8 الیت رونمایی کرد، یک پردازنده موبایلی پیشگامانه که دوران گوشی‌های هوشمند را در حال متحول کردن است. این تراشه که امروزه در جدیدترین و قدرتمندترین پرچمدارهای اندرویدی به‌کار می‌رود، براساس معماری هسته‌های اوریون نوویا ساختته شده و عملکرد و کارایی بی‌سابقه‌ای را در اختیار دستگاه قرار می‌دهد. چنین عملکرد و کارایی، شکاف فاصله بین تراشه‌های موبایلی کوالکام با پردازنده‌های سری A اپل را کاهش داده و حتی در برخی پارامترها از آن‌ها پیشی می‌گیرد.

هسته‌های سفارشی اوریون در اسنپ‌دراگون 8 الیت تا 40 درصد بهبود عملکرد را در تست‌های تک‌ هسته‌ای نسبت به نسل قبلی ارائه می‌دهند و آن را به سریع‌ترین CPU موبایلی فعلی در جهان تبدیل کرده است. این تراشه به پرچمداران اندرویدی این امکان را می‌دهد تا از نظر قدرت خالص با آیفون‌ها رقابت کنند.

اسنپ‌دراگون 8 الیت همچنین دارای یک موتور هوش مصنوعی نسل جدید با قدرت انجام 75 تاپس (TOPS) یا به‌‌عبارتی 75 تریلیون عملیات در ثانیه است که پردازش‌های پیشرفته هوش مصنوعی به‌صورت لوکال روی دستگاه مانند ترجمه زنده زبان، عکاسی پیشرفته و ارتقا تجربیات شخصی کاربری را امکان‌پذیر می‌کند.

پردازنده گرافیکی آدرنو به‌کار رفته در اسنپ‌دراگون 8 الیت، استانداردهای جدیدی را برای بازی‌های موبایلی تعیین کرده که از ویژگی‌های جذابی مانند ری‌تریسینگ و پخش محتوا 8K با سرعت 60 فریم بر ثانیه پشتیبانی کرده و آن را در بین گیمرها و تولیدکنندگان محتوا محبوب می‌کند. اسنپ‌دراگون 8 الیت علیرغم عملکرد فوق‌العاده‌ به‌‌لطف فرآیند تولید 3 نانومتری، به‌طور قابل‌توجهی در مصرف انرژی کارآمد بوده و به گوشی‌های هوشمند اجازه می‌دهد تا انرژی باتری را برای استفاده یک روز کامل حتی در زیر پردازش‌های سنگین داشته باشد.

اسنپ‌دراگون 8 الیت نه‌تنها دستگاه‌های پرچمدار اندرویدی را ارتقا می‌دهد، بلکه اکنون اپل را مجبور کرده تا چرخه نوآوری خود را تسریع کند.

استراتژی مدیاتک

مدیاتک که از سال‌های گذشته به‌عنوان یک تولیدکننده پردازنده‌های مقرون‌به‌صرفه و میان‌رده شناخته می‌شود، در پاسخ به موفقیت اپل نیز مجبور به نوآوری شده است. این شرکت تمرکز خود را به سمت پردازنده‌هایی با عملکرد بالا معطوف کرده و هدف آن رقابت در بخش برتر تحت سلطه اپل و کوالکام است. سری تراشه‌های دایمنسیتی مدیاتک که در ابتدا گوشی‌های هوشمند را هدف قرار داده بود، حالا تکامل یافته و می‌تواند در دستگاه‌های پیشرفته‌تری مانند کروم‌بوک‎ها، تبلت‌ها و حتی برنامه‌های کاربردی خودروها استفاده شود.

از سال 2024، مدیاتک از تخصص خود در هوش مصنوعی و شبکه 5G استفاده کرده تا نقش خود را در این برجسته‌تر کرده و از دیگر شرکت‌ها متمایز شود. جدیدترین تراشه‌های دایمنسیتی این شرکت دارای واحدهای پردازش عصبی پیشرفته (NPU) هستند که با می‌توانند با موتور عصبی اپل رقابت کرده و پردازش‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی را سریع‌تر و کارآمدتر می‌کنند. مدیاتک همچنین سرمایه‌گذاری روی محاسبات ترکیبی انجام داده و قطعات CPU، GPU و NPU را برای ارائه یک تجربه کاربری یکپارچه ترکیب کرده است.

در حالی که تراشه پرچمدار فعلی مدیاتک، دایمنسیتی 9400، عملکردی برابر با اسنپ‌دراگون 8 الیت دارد، دایمنسیتی 9500 آینده نمونه بارز علاقه زیاد مدیاتک برای برهم زدن بازار تراشه‌هایی با کارایی بالا است. شایعات نشان می‌دهند که دایمنسیتی 9500 به‌ترتیب از 2 و 6 هسته Cortex-X930 و Cortex-A730 نسل بعدی ARM استفاده خواهند کرد، در حالی که این تراشه احتمالا فاقد هسته‌های سفارشی مانند اوریون باشد، اما با نوآوری‌های دیگری می‌تواند آن را جبران کند.

دایمنسیتی 9500 که براساس فرآیند 3 نانومتری N3P پیشرفته TSMC ساخته خواهد شد، نوید بهبود راندمان حرارتی و تا 20 درصد افزایش عملکرد در پردازش‌های چند هسته‌ای را می‌دهد. این پیشرفت‌ها مدیاتک را به‌عنوان یک رقیب جدی در بخش تولیدکننده‌های پریمیوم قرار داده و انتظار می‌‌رود در اواخر سال 2025 به‌طور رسمی عرضه شود.

علاوه‌بر این، مدیاتک برای حوزه‌های دیگر مانند دستگاه‌های خانگی هوشمند و اینترنت اشیا برنامه دارد تا وابستگی خود را به بازار بسیار رقابتی گوشی‌های هوشمند کاهش دهد. مدیاتک با تنوع بخشیدن به سبد محصولاتف قصد دارد منابع درآمدی جدیدی را ایجاد کرده و در عین به نوآوری در فضای پردازنده‌های ادامه دهد.

تاثیر گسترده رقابت بر صنعت

موفقیت اپل در ایجاد نوآوری‌های مبتنی‌بر آرم با تراشه‌های سری M، نه‌تنها تسلط پردازنده‌های x86 را به چالش کشیده، بلکه جرقه‌ای را در صنعت نیمه‌هادی‌ها ایجاد کرده است. پیشتازی این شرکت در عملکرد تک هسته‌ای، انتظار بالایی را از تراشه‌ها ایجاد کرده و رقبایی مانند کوالکام و مدیاتک را وادار می‌کند تا نقش خود را تقویت کنند.

اسنپ‌دراگون 8 الیت نسل 2 و دایمنسیتی 9500 شایعه شده که هر دو براساس فرآیند 3 نانومتری TSMC یا همان N3P ساخته خواهند شد، نمونه‌های بارز این فشار رقابتی هستند. انتظار می‌رود این تراشه‌ها به امتیاز تک هسته‌ای گیگ‌بنچ 6 برابر با 4000 دست یابتند که احتمالا با تراشه M4 اپل هم‌خوانی داشته یا حتی پیشی بگیرند. در واقع، حتی این احتمال هم وجود دارد، موقعیتی که اپل عمدتا به‌خاطر نوآوری‌های پیشرفته برای رقبایی مانند مدیاتک و کوالکام ایجاد کرده، با ظهور تراشه‌هایی قدرتمندتر از سری دایمنسیتی و اسنپ‌دراگون، به ضرر کوپرتینویی‌ها تمام شده و جریان حکم‌رانی را تغییر دهد.

فراتر از عملکرد خالص، صنعت از اضافه شده نقش تاثیرگذار آرم نیز استقبال می‌کند تا کارایی را در مدیریت پردازش‌های پیچیده افزایش دهد، ویژگی که کوالکام و مدیاتک قصد دارند در جدیدترین سیستم‌روی‌چیپ‌های خود ادغام کنند.

با این حال، در چنین رقابت‌های جنجالی، عمدتا شرکت‌های بزرگی مانند اپل، سودآوری فراوانی داشته و از طرفی هم می‌توانند شرکت‌های ضعیف‌تر را به حرکت بیشتر وادار کرده و یا می‌توانند با بی‌ارزش کردن محصولات فعلی، آن‌ها را از جریان رقابت‌ها خارج کنند، اما استراتژی‌های هوشمندی که کوالکام و مدیاتک استفاده کرده‌اند، تا به حال پاسخ مناسبی برای نوآوری‌های پیشرفته اپل بوده و این آینده و محصولات بعدی شرکت‌ها است که سرنوشت مسیر تکنولوژی را مشخص خواهد کرد. 

در حالی که عملکرد نهایی این تراشه‌ها در دستگاه‌های ابتدایی هنوز مشخص نیست، این چشم‌انداز رقابتی تغییر رو به رشد به سمت طرح‌های سیلیکونی سفارشی را نشان می‌دهد. با ورود بازیکنان بیشتری به بازار مبتنی‌بر آرم، تاثیرات موجی تلاش‌های پیشگامانه اپل احتمالا به نوآوری بیشتر در سراسر صنعت منجر خواهد شد.