راهی برای مرتب کردن همه چیز: با تاریخچه منوی استارت آشنا شوید

منوی استارت مایکروسافت یکی از بخش‌های مهم ویندوزهای این شرکت است. این منو اولین چیزی است که بسیاری از مردم هنگامی که نامی از ویندوز یا حتی مایکروسافت برده می‌شود به یادش می‌افتند. منوی استارت اکنون بیش از 20 سال است که مهمان PC های ماست. این منو، که نخست برای راحت‌تر کردن استفاده از ویندوز طراحی شد، اکنون به مرکز اصلی تعامل ویندوز و کاربر تبدیل شده است. از این منو نرم‌افزارهای مختلف را انتخاب و اجرا می‌کنید، در بین فایل‌های خود به جستجو می‌پردازید و حتی کاری ساده‌تر انجام می‌دهید: کامپیوترتان را خاموش می‌کنید. بنابراین استفاده شما از منوی استارت بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کردید.

منوی استارت اولین بار در ویندوز 95 مشاهده شد و به سرعت تبدیل به راهی میان‌بر برای یافتن هرچیزی شد که در PC خود به آن نیاز دارید. تغییرات این منو تا زمان رونمایی از ویندوز XP کم بود، اما پس از آن چنان نقش پررنگی در ویندوز پیدا کرد که بسیاری از کاربران هنگامی که این منو در ویندوز 8 حذف شد، ناراحت و شاکی شدند. اعتراض‌ها به مایکروسافت فهماند که بهتر است منوی استارت را در ویندوز نگه دارد و نتیجه آن بازگشت این منو به ویندوز 10 شد.

در طی این سال‌ها مایکروسافت انواع مختلفی از منوی استارت را امتحان کرده و به جرئت می‌توان گفت که نسخه به‌کاررفته در ویندوز 10 بهترین ترکیب از ایده‌های مدرن این شرکت و منوی کلاسیک است. منوی استارت خاطره‌انگیز است و به گونه‌ای نماد ویندوز محسوب می‌شود و اگر مایکروسافت به سرش نزند، این منو سال‌های سال در ویندوز جای خود را حفظ خواهد کرد!

20 سال برای هر نرم‌افزاری زمان زیادی محسوب می‌شود؛ بنابراین بیایید نگاهی بیندازیم به تغییرات این منو از ویندوز 95 تاکنون.

با من شروع کن!

ویندوز 95 در سال 1995 معرفی شد. مردم نیمه شب در صف ایستاند تا آخرین نسخه ویندوز مایکروسافت را تهیه کنند و این نسخه در کنار نسخه متمرکز Windows NT 4 اولین نسخه‌ای بود که منوی استارت را به کاربران معرفی کرد. این منو برای آن طراحی شده بود که استفاده از ویندوز را ساده‌تر و همچنین اپلیکیشن‌ها را گروه‎بندی و در یک لیست مرتب کند. پیش از این کاربران ویندوز برای دسترسی به اپلیکیشن‌هایشان از Program Manager استفاده می‌کردند که درواقع لیستی بسیار ابتدایی و بلندبالا از اپلیکیشن‌های ویندوز بود که هیچ دسته‌بندی مشخصی نداشت. ویندوز به تغییراتی اساسی در این بخش نیاز داشت و منوی استارت همان تغییری بود که ویندوز را وارد عصر بعدی پردازش خود کرد.

منوی استارت ویندوز 95 در کنار نوار وظیفه (Taskbar) قرار داشت. نوار وظیفه دسترسی سریع کاربر به تنظیمات صدا، ساعت و تاریخ را فراهم می‌کرد و همچنین نشانه‌ای برای فعالیت شبکه داشت. هر اپلیکیشنی که در ویندوز 95 اجرا می‌شد بسیار مرتب در نوار وظیفه قرار می‌گرفت و می‌توانستید آنها را به حال خود رها کنید و بارها و بارها دوباره اجرایشان کنید؛ اپلیکیشن‌هایی که دیگر در منوی استارت جدید نیز قابل دسترسی سریع بودند. مایکروسافت از ایده لیست‌بندی پروگرم منیجر در منوی استارت استفاده کرد، اما به آن قابلیت دسته‌بندی اپلیکیشن‌ها و Drag and Drop را هم افزود و بدین ترتیب منوی استارت اصلی‌ترین راه برای انتخاب و اجرای اپلیکیشن‌ها شد.

ترکیب دکمه و منوی استارت، که در قسمت پایین سمت چپ ویندوز قرار می‌گرفت، باعث می‌شد همواره بتوانید به لیست اپلیکیشن‌های خود دسترسی داشته باشید. حتی هنگامی که سایر نرم‌افزارها در حال اجرا بودند این دکمه قابل رویت بود و می‌توانستید همزمان اپلیکیشن یا پوشه دیگری باز کنید، بدون آنکه اپلیکیشن فعلی خود را ببندید. درواقع منوی استارت باعث شد کارایی Command Prompt برای بسیاری از کاربران از بین برود و بسیار زود تبدیل به اولین محلی شد که کاربران برای یافتن فایل یا تنظیمات یا خاموش و روشن کردن کامپیوتر به آن مراجعه می‌کردند.

ویندوز 95 و منوی استارتش آغازی بود برای چیزی که بیش از 20 سال دوام آورده است و استفاده از کامپیوتر را برای کسانی که تازه با ویندوز آشنا شده‌اند راحت می‌کند. منوی استارت محلی مناسب برای ذخیره‌سازی و مرتب کردن تعداد زیادی شورتکات در یک مکان است.

در نگاه اول منوی استارت در ویندوز 98 تغییر چندانی نسبت به نسخه اولیه نداشت. گزینه Log Off به این منو افزوده شده بود تا از قابلیت چندکاربری ویندوز 98 راحت‎‌تر استفاده شود. سایر لایه‌بندی‌ها و عملکرد کاربردی این منو مانند منوی ویندوز 95 بود. البته منوی استارت ویندوز 98 یکی از قدم‌های مایکروسافت برای ورود به عصر اینترنت محسوب می‌شود. مایکروسافت در این منو پوشه مورد علاقه‌ها (Favorites) را قرار داد تا متممی برای اینترنت اکسپلورر باشد. منوی استارت ویندوز 98 نقشی کوچک اما مهم در سازگاری بیشتر ویندوز با اینترنت داشت.

اما نوار وظیفه تغییرات بیشتری داشت. مایکروسافت بخش دسترسی سریع (Quick Launch) را به ویندوز افزوده بود که این امکان را به کاربران می‌داد تا برنامه‌های مورد علاقه و بیشتر مورد استفاده‌شان را به نوار وظیفه بچسبانند. دسترسی سریع همچنین یک گزینه نمایش دسکتاپ (Show Desktop) داشت که باعث می‌شد تمام اپلیکیشن‌های در حال اجرا مینی‌مایز شوند و دسکتاپ به نمایش دربیاید. از آنجا که کاربران ویندوز علاقه بسیاری به ذخیره فایل‌ها روی دسکتاپ خود داشتند، این قابلیت به گزینه‌ای بسیار مفید و متممی بسیار تاثیرگذار برای منوی استارت، نوار وظیفه و دسکتاپ تبدیل شد.

Windows ME نسخه‌ای پر از باگ بود. بی‌دلیل نبود که برخی کاربران آن را Windows Mistake Edition (نسخه اشتباهی ویندوز) خواندند. در این ویندوز تغییر چندانی در منوی استارت به وجود نیامد و فقط مایکروسافت تصمیم گرفت نام کامل و برند ویندوز ME را در نوار کناری منوی استارت قرار دهد که اندکی آن را زشت کرد. این آخرین نسخه ویندوز بود که چنین طراحی‌ای داشت.

ویندوز 2000 برای حرفه‌ای‌ها طراحی شده بود، اما منوی استارت آن تقریبا مشابه منوی ویندوز ME بود. مایکروسافت تغییرات اندکی مانند چسباندن گزینه Windows Update و برنامه‌های اصلی به بالای منوی استارت را لحاظ کرد. این کار باعث شد دسترسی سریع‌تری به تنظیمات یا لغو نصب برنامه‌ها وجود داشته باشد و گزینه ویندوز آپدیت نیز کمک می‌کرد که کاربران سریع‌تر و راحت‌تر به به‌روزرسانی‌های امنیتی مهم دسترسی پیدا کنند.

مانند ویندوز ME، نوار وظیفه در ویندوز 2000 نیز مشابه ویندوز 98 بود و تغییری نکرد. این آخرین نسخه ویندوز بود که در آن تم سنتی خاکستری به عنوان اینترفیس اصلی منوی استارت به کار رفت.

تجربه‌های جدید

در ویندوز ایکس‌پی شاهد اولین تغییر اساسی در ظاهر منوی استارت پس از ویندوز 95 بودیم. این منو کاملا متفاوت با آن چیزی بود که پیش از این سراغ داشتیم. مایکروسافت برای منوی استارت ویندوز XP تم سبز و آبی انتخاب کرد که در روزهای ابتدایی بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. تم آبی در نوار وظیفه نیز مشاهده می‌شد و مایکروسافت ایده کشویی کردن آیکون‌های سیستمی در پایین سمت راست را برای پنهان کردن آیکون‌های بی‌استفاده در آن پیاده کرد. گرچه این امکان وجود داشت که قابلیت فوق را غیرفعال کرد، از آنجا که خیلی زود اپلیکیشن‌های زیادی از آن استفاده کردند، باعث شد که بتوانید بر آیکون‎های نوار وظیفه خود کنترل بیشتری داشته باشید.

منوی استارت به دو پنل جداگانه تقسیم شده بود: پنل سمت چپ برای اپلیکیشن‌های بیشتر مورد استفاده و پین‌شده بود و پنل سمت راست برای دسترسی سریع به داکیومنت‌ها، تنظیمات، help و جستجو طراحی شده بود. لیست سنتی اپلیکیشن‌ها، که در منوی استارت پیش از این وجود داشت، از طریق گزینه All Programs قابل دسترسی بود. اگر هم شمایل منوی استارت جدید را نمی پسندیدید، می‌توانستید تم کلاسیک منوی استارت را فعال کنید. در آن زمان طراحان مختلفی برای منوی استارت تم‌های جدیدی طراحی کردند تا بتوان ظاهر این منوی دوست‌داشتنی و همچنین ویندوز Xp را بیشتر شخصی‌سازی کرد.

مایکروسافت روند تغییر و تحول در منوی استارت خود را در ویندوز ویستا نیز ادامه داد. گرچه شکل ظاهری منو تغییری نکرده بود، برخی تغییرات اساسی در آن تا مدت‌ها برای کاربران ویندوز بیگانه بود. مایکروسافت در این نسخه ظاهری شیشه‌ای برای منوی خود طراحی کرد که با تم Aero Glass هماهنگ باشد. خیلی‌ها از این تم لذت بردند، اما برای برخی پی‌سی‌های قدیمی و ضعیف‌تر آزاردهنده بود و باعث دردسر آنها می‌شد.

تم خود منوی استارت ظاهری تیره‌تر پیدا کرده بود و همچنین قابلیت جابه‌جایی سه‌بعدی بین برنامه‌ها نیز به ویندوز اضافه شده بود. در ویندوز ویستا برای گزینه‌های داکیومنت، کنترل پنل یا سایر تنظیمات نماد تصویری در نظر گرفته نشده بود و لیستی بلندبالا و تنها شامل متن در پنل سمت راست منوی استارت وجود داشت و مانند منوی استارت XP در سمت چپ برنامه‌هایی قرار داشت که بیشتر مورد استفاده بود. همچنین با زدن گزینه All Program، برخلاف گذشته، منوی کشویی رو به بیرون باز نمی‌شد و لیست برنامه‌ها در داخل خود منوی استارت به نمایش درمی‌آمد.

تغییر بزرگ منوی استارت ویندوز ویستا جستجوی داخلی آن بود. این قابلیت تعبیه شده بود تا کاربر به راحتی با باز کردن منوی اسارت چیزی را که دنبالش بود تایپ کند. همچنین کلمه Start از دکمه منوی استارت حذف شد و به جای آن لوگوی ویندوز قرار گرفت.

در سال‌های بعدی و در ویندوز 7 تغییرات منوی استارت چندان زیاد نبود. دکمه شات داون کردن اهمیت بیشتری در ویندوز 7 پیدا کرد و دسترسی به آن راحت‌تر شد، اما مایکروسافت همچنان از نشانه‌های تصویری برای پنل سمت راست منوی استارت استفاده نکرد. قابلیت سرچ داخل منوی استارت نیز باقی ماند، اما عملکرد بهتری پیدا کرد.

تغییرات عمده ظاهری در ویندوز 7 متعلق به نوار وظیفه و نحوه تعامل اپلیکیشن‌ها با یکدیگر بود. قابلیت Aero Snap این امکان را می‌داد که با تغییر مکان موس روی یکی از برنامه‌های بازشده که در نوار وظیفه آیکون آن وجود داشت سایر پنجره‌ها ظاهری شفاف پیدا کنند تا نرم‎افزار موردنظر قابل مشاهده شود. همچنین گزینه Show Desktop نیز حالتی شیشه‌ای پیدا کرد که هنگام نگهداشتن موس روی آن کاربر قادر بود بدون بستن برنامه‌ای صفحه دسکتاپ خود را مشاهده کند. این گزینه به گوشه سمت راست نوار وظیفه تغییر مکان پیدا کرد.

آغاز پایان و شروعی دوباره

مایکروسافت در ویندوز 8 تصمیمی اشتباه گرفت و منوی استارت را حذف کرد که با اعتراض زیاد کاربران روبرو شد. منوی استارت آشنای قدیم با یک صفحه استارت رنگارنگ Live Tiles جایگزین شده بود. ویندوز 8 شدیدترین تغییر در تاریخ حیات منوی استارت را برایش رقم زد و همچنین یکی از ویندوزهای بسیار متفاوت با نسل قبل خود بود.

دلیل مایکروسافت برای حذف دکمه استارت این بود که قصد داشت با اپلیکیشن‌های سازگار با صفحه نمایش‌های لمسی و طراحی آنها بیشتر منطبق شود. طراحی صفحه استارت جدید در نظر اول ساده به نظر می‌رسید، اما استفاده از آن به‌هیچ‌وجه به سادگی ظاهرش نبود. در نسخه اول صفحه استارت، مایکروسافت برخی اپلیکیشن‌های داخلی ویندوز را به این صفحه پین کرده بود و هیچ دسترسی سریعی به سرچ یا گزینه شات داون ویندوز وجود نداشت. این تغییرات مدت زیادی کاربران قدیمی ویندوز را سرگردان کرد و برای کاربران جدید هم خو گرفتن با آنها سخت بود.

تغییرات منوی استارت به طراحی Live Tiles بازمی‌گشت؛ جایی که مایکروسافت ساختاری کاشی‌مانند طراحی کرده بود و آن هم برای این بود که ویندوز 8 هم برای دسکتاپ و هم برای تبلت‌ها گزینه‌ای مناسب باشد. اپلیکیشن‌هایی که از Live Tiles استفاده می‌کردند در صفحه استارت می‌ماندند و این در حالی بود که دسترسی به اپلیکیشن‌های سنتی ویندوز، که کاربران این سیستم‌عامل به کار با آنها عادت داشتند، دشوار شده بود. درواقع دسکتاپ قدیمی به عنوان اپلیکیشنی جانبی در ویندوز طراحی شده بود، در حالی که اینترفیس اصلی ویندوز بر عهده صفحه استارت بود.

اینکه دسکتاپ به عنوان اپلیکیشن اجرا شود بدان معنی بود که به طور پیش‌فرض نوار وظیفه پنهان می‌ماند. بسیاری از کاربران ویندوز عادت داشتند با نگاه کردن به گوشه پایین سمت راست نوار ابزار ساعت و تاریخ را چک کنند، اما حال برای نمایان کردن نوار ابزار لازم بود ماوس خود را به پایین صفحه نمایش ببرند. کاملا واضح بود که تغییرات جدید به مذاق کاربران ویندوز خوش نیامده است و بسیاری از استفاده‌کنندگان از ویندوز 8 خواهان بازگشت منوی استارت بودند. برخی کاربران به شکل و شمایل جدید ویندوز عادت کردند، اما بسیاری تصمیم گرفتند از اپلیکیشن‌های متفرقه‌ای استفاده کنند که منوی استارت قدیمی را به ویندوز بازمی‌گردانند. در عرض چند ماه پس از انتشار ویندوز 8، حدود 1.5 میلیون نفر چنین اپلیکیشن‌هایی دانلود کردند و این به مایکروسافت فهماند که باید روی صفحه استارت خود بیشتر کار کند.

مایکروسافت با انتقادات بسیاری مواجه شد و مجبور شد برخی از آنها را در ویندوز 8.1 لحاظ کند. صفحه استارت همچنان پابرجا ماند، اما دکمه شات داون و گزینه سرچ به آن افزوده شد. همچنین دکمه معروف استارت دوباره در پایین سمت چپ تصویر جا خوش کرد.

اما می‌رسیم به ویندوز 10؛ جایی که مایکروسافت قصد داشته جنبه‌های خوب طراحی ویندوز 8 را حفظ کند و از قابلیت‌های آشنا و مفید ویندوز 7 دوباره استفاده کند. این بار مایکروسافت به بازخورد کاربران گوش داد، اما به جای اینکه فقط منوی استارت قدیمی خود را از ویندوز 7 به ویندوز 10 انتقال دهد، آن را با Live Tiles جدید خود ترکیب کرد. با زدن دکمه استارت در سمت راست تصویر کاشی‌های رنگارنگی به نمایش درمی‌آیند که اپلیکیشن‌های موردعلاقه و پین‌شده شما را در بر دارند و در سمت چپ نیز دسترسی سریع به گزینه شات داون، تنظیمات، All Apps و... وجود دارد. آیکون دستیار دیجیتال مایکروسافت، کورتانا، نیز در کنار دکمه استارت و گزینه جدید Task View قرار گرفته است؛ گزینه‌ای که به کاربر این امکان را می‌دهد تا به برنامه‌های در حال اجرا نگاهی سریع بیندازد. تغییرات منوی استارت ویندوز 10 در یک کلام همه چیز را همزمان هم آشناتر و هم آسان‌تر کرد.

اکنون که مدتی از انتشار ویندوز 10 می‌گذرد، به نظر می‌رسد کاربران ویندوز منوی استارت جدید را بیش از همه منوهای قبلی دوست دارند. کارایی موردنظر و ظاهر زیبا باعث شده نظر علاقه‌مندان به این طراحی جلب شود. منوی استارت بار دیگر بازگشت تا حق خود را بگیرد و این بار آمده است که بماند.