خداحافظ ویستا، خداحافظ برای همیشه!

مایکروسافت روز گذشته و در حالی که بیش از 10 سال از معرفی ویندوز ویستا می‌گذرد، پشتیبانی از این ویندوز را متوقف کرد. این بدان معناست که کاربران ویندوز ویستا برای اینکه امنیتشان به خطر نیفتد باید به نسخه‌های جدیدتر ویندوز مهاجرت کنند. این پایانی است بر عصر سیستم‌عاملی که دیر به بازار عرضه شد و منتقدان بسیاری نیز داشت.

ویندوز ویستا که در ابتدا با نام رمز Longhorn شناخته می‌شد در اصل به این هدف پایه‌گذاری شد که با تغییراتی اساسی در فایل سیستم ویندوز و رابط کاربری آن، انقلابی بنیادی در سیستم‌عامل ویندوز به پا کند. با این حال توسعه‌ی لانگهورن دچار پیچ و خم‌هایی عجیب و غیر قابل کنترل شد و شرکت را مجبور کرد برنامه‌هایش را بازنگری کند. مایکروسافت در حالی تمرکزش را بر فروش نسخه‌ی پایدار این ویندوز قرار داد که این سیستم‌عامل هنوز در میانه فازهای توسعه خود قرار داشت. مایکروسافت برای ویندوز ویستا در سال‌های پیش از معرفی آن ایده‌های جاه‌طلبانه‌ای داشت که از مهم‌ترین آن‌ها فایل سیستم جدید WinFS بود.

استفاده از WinFS در نهایت منتفی شد، با این وجود مایکروسافت تلاش کرد که فایل‌ سیستم ویندوز را به یک دیتابیس عظیم تبدیل کند تا بتوان به کمک داده‌های مرتبط و روابط وابسته بین فایل‌ها به سرعت در آن به جست و جو پرداخت. این هدفی بزرگ بود که مایکروسافت نتوانست با موفقیت آن را در ویستا پیاده‌سازی کند و در نهایت این شرکت ادغام بخش‌هایی از WinFS با سرورهای SQL خود را متوقف کرد.

اما از طرف دیگر ویندوز ویستا آغازگر تحول در رابط کاربری ویدوز بود. ویستا رابط کاربری Aero را معرفی کرد که با تبدیل نوارهای ویندوز به پنل‌هایی شیشه‌ای، ظاهری تازه به ویندوز داده بود. نوار کناری به گونه‌ای طراحی شده بود که امکان دسترسی سریع به ویجت‌ها را فراهم کند و منوی استارت نیز تمرکزش بر شیوه‌ی جدید جست و جو در ویندوز بود. مایکروسافت ویژگی دیگری نیز در رابط کاربری ویستا تعبیه کرده بود که می‌توانستید کار دکمه‌ Alt + Tab را به صورت سه بعدی مشاهده کنید و بین پنجره‌های باز گردش کنید. با این حال این ویژگی آنقدرها در عمل مورد استقبال واقع نشد که از علت‌های اصلی آن می‌توان به گرافیکی بودن بیش از حد آن اشاره کرد.

گرافیکی‌تر شدن رابط کاربری ویندوز باعث به وجود آمدن انتقادات زیادی از آن شد. سخت‌افزارهای قدیمی نمی‌توانستند به خوبی با این رابط کاربری گرافیکی کنار بیایند و حتی استیکرهای Vista Ready که مایکروسافت برای PC‌هایی تهیه کرده بود که برای اجرای ویندوز ویستا آماده بودند، لزوما نشان‌دهنده آن نبود که از نظر گرافیکی دستگاه مورد نظر می‌تواند از پس رابط کاربری Aero بر بیاید.

خیلی زود ویندوز ویستا به عنوان سیستم‌عاملی مشهور شد که منابع سخت‌افزاری زیادی را، به خصوص در لپ‌تاپ‌ها، درگیر خود می‌کند. علاوه بر این ویندوز ویستا زمانی معرفی شد که نِت‌بوک‌ها (netbook) در حال محبوب شدن بودند و به خاطر اینکه ویندوز ویستا نمی‌توانست به خوبی با سخت‌افزار این دستگاه‌ها کنار بیاید، تولیدکنندگان به سراغ استفاده از ویندوز XP یا سیستم‌عامل‌های لینوکسی رفتند.

یکی دیگر از انتقاداتی که به ویستا می‌شد مربوط به پیام‌های User Account Control بود که حین استفاده عادی کاربر از ویندوز، مزاحمش می‌شد تا تاییدیه اجرای برنامه‌ی خاصی را از او بگیرد. البته مایکروسافت بعدها شدت این پیام‌ها را کاهش داد.

مایکروسافت برای آنکه نشان دهد ویندوز ویستا آنقدرها هم که گفته می‌شود بد نیست، افراد مختلفی را جمع کرد و ابتدا از آن‌ها نظرشان را در مورد ویندوز ویستا پرسید. بسیاری از آن‌ها از نزدیک با ویندوز ویستا آشنایی نداشتند و به خاطر انتقاداتی که از آن شنیده بودند، هیچ علاقه‌ای به مهاجرت به آن نیز نداشتند. پس از آن به هر یک از این افراد ویندوزی با عنوان Mojava داده شد و به آن‌ها گفته شد که این نسخه‌ای جدید از ویندوز است. افراد مورد آزمایش پس از کار با Mojava به آن علاقه‌مند شدند و قابلیت‌های آن را تحسین کردند. در پایان به آن‌ها گفته شد که این ویندوز همان ویندوز ویستا بوده است. ویدیویی که مایکروسافت از این آزمایش منتشر کرد باعث شد اندکی جریان انتقادات به نسخه‌ جدید ویندوز کند شود.

گرچه می‌توان به نکات منفی زیادی در مورد ویندوز ویستا اشاره کرد، اما در واقع ویستا فواید بسیاری برای نسل‌های آینده ویندوز‌های مایکروسافت داشت. جست و جوی جدید ویستا در نسخه‌های بعدی ویندوز بسیار توسعه یافت یا تغییرات طراحی منوی استارت که از ویندوز ویستا آغاز شد آن را در مسیر کمال قرار داد. گرچه بسیاری از جاه‌طلبی‌های مایکروسافت در ویستا با شکست رو به رو شد، اما این ویندوز باعث آغاز حرکتی رو به جلو در طراحی، کارآیی و امنیت نسخه‌های بعدی ویندوز شد.

ویندوز ویستا زمانی معرفی شد که مایکروسافت در بدترین دوره‌ی مدیریتی خود قرار داشت. در این دوره مایکروسافت به برتری سهم ویندوز در بازار مغرور شده بود، نظرات مشتریانش را نادیده می‌گرفت و فرصت‌های طلایی زیادی، مانند سیستم‌عامل‌های موبایل، را از دست داد. زمانی که اپل در حال ساخت رابط کاربری لمسی برای آیفون بود، استیو بالمر مرتکب اشتباهی به نام ویندوز ویستا شد و سرمایه زیادی را هدر داد تا آن را به همراه بازی‌های مسخره‌‌ای تبلیغ کند که با این ویندوز عرضه می‌شد.

ویندوز ویستا به درستی قدم‌های اشتباه مایکروسافت چه در سیستم‌عاملش و چه در فرهنگ داخلی شرکتش را نمایان ساخت. اما مایکروسافت اکنون و تحت مدیریت ساتیا نادلا نشان می‌دهد که متوجه اشتباهات پیشینش شده، به نظرات مشتریانش توجه می‌کند و ویندوز 10 را روز به روز بر اساس نظرات آن‌ها بهبود می‌بخشد. ویندوز ویستا شاید به پایه‌گذاری ویندوز مدرن که امروز کاربران از آن لذت می‌برند کمک کرده باشد، اما در کنار ویندوز ME و ویندوز 8 تا ابد به عنوان ویندوزی دوست نداشتنی در ذهن کاربران باقی می‌ماند. پس خداحافظ ویستا!